قیام‌های مردم هزاره ۱۸۸۸–۱۸۹۳ یا نسل‌کشی مردم هزاره توسط عبدالرحمن، به قیام‌های مردم هزاره گفته می‌شود که بین سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۳ میلادی، در برابر ظلم و استبداد حاکمان افغان (پشتون) در افغانستان به وقوع پیوست و در جریان آن بیش از ۶۰ درصد هزاره‌ها قتل‌عام شد و ۲۰ درصد دیگر فرار ممالک خارجه گردید طوریکه هزاره‌های امروزی افغانستان، بازماندگان همان ۲۰ درصد باقی‌مانده‌است. این جنگ پس از جنگ دوم افغان و انگلیس، هنگامی رخ داد که عبدالرحمان با امضای معاهدهٔ گندمک، نصف افغانستان را به قلمرو هند بریتانیا واگذار کرد و با حمایت انگلیس تلاش کرد تا ترکستان، هزارستان و کافرستان را تحت کنترل خود درآورد. پس از حاکمیت کامل عبدالرحمان بر تمامیت ارضی افغانستان، او ظلم و سرکوب هزاره‌ها را آغاز کرد و به دلیل مقاومت هزاره‌ها پس از چندین نبرد سرنوشت‌ساز، نسل‌کشی را بر روی جمعیت هزاره‌جات انجام داد، زمین‌های‌شان را بین پشتون‌ها توزیع کرد، زنان و مردان هزاره به‌عنوان برده فروخته شدند. از این واقعه به‌عنوان فاجعه‌بارترین رویداد تاریخ مدرن جغرافیای افغانستان کنونی یاد می‌شود.
قیام اول
اولین قیام مردم هزاره علیه عبدالرحمن بین سال‌های ۱۸۸۸ و ۱۸۹۰ روی داد. زمانی که پسر عموی عبدالرحمن، محمد اسحاق، علیه او قیام کرد، رهبران قبیله هزاره‌های شیخ‌علی به حمایت از سردار اسحاق خان برخاستند. جمعیت قبیله پرنور شیخ‌علی در دو گروه شیعه و سنی قرار داشتند. عبدالرحمن از این موقعیت استفاده کرد و هزاره‌های سنی را در مقابل هزاره‌های شیعه قرار داد. این شورش کوتاه مدت بود و زمانی که عبدالرحمن کنترل خود را بر بخش‌های وسیعی از هزاره‌جات گسترش داد، سرکوب شد. او تمام روسای قبایل را اسیر، اعدام یا به زندان کابل فرستاد، مالیات‌های سنگین وضع کرد و مدیران افغان را به مکان‌های اشغالی فرستاد تا در آنجا مردم را بیشتر تحت تسلط خود داشته باشند. هزاره‌های قبیله شیخ‌علی خلع سلاح شدند، روستاهای غارت شدند و زمین‌های شان مصادره و به کوچی‌ها داده‌شد.
منابع در آخرین بخش ذکر می شود
ادامه دارد…
