زندگی نامه‌ای حضرت آیة الله حاج آخوند زریافته (ره)

قسمت_اول: ولادت، تحصیلات مقدماتی و تحصیلات عالی

مقدمه: در گذشته نه چندان دور در جامعه ای ما مردان بزرگ و شخصیت های بزرگی بودند که در طول عمر شان خدمات بزرگ علمی، فرهنگی، اجتماعی و دینی برای مردم و جامعه ای خویش انجام می دادند و چون مشعل فروزان، راه و طریق را به مردم نشان داده و به عنوان تکیه گاهی محکم حامی و مدافع آنان بودند. برای رفع مشکلات و گرفتاری های مردم از هیچ گونه تلاش دریغ نمی کردند به همین علت است که یاد و خاطره آنان در ذهن و حافظه ای مردم چنان نقش بسته است که هیچ گاه فراموش نمی شود یکی از شخصیت های بزرگ و ماندگار جامعه ای ما مرحوم الحاج غلام رضا مشهور به «حاج آخوند زر یافته ره» است او که علم و عمل را با هم قرین ساخته بود قبل ازاینکه به دیگران بگوید خودش عمل می کرد.

برای گسترش و ترویج معارف اسلامی و آموزه های دینی تلاش های خستگی ناپذیر نمود او محدود به جای خاص نبود مدرسه و مکان مخصوص برای تبلیغ و تدریس نداشت هر جا که جمع ای مشتاق برای تحصیل علم و کسب معرفت حضور داشت او نیز حاضر بود به این گونه بود که حسینیه ها، مساجد و مناطق مختلف بهسود شاهد قدم های خستگی ناپذیر او بود و هرشخص خاطرات دل انگیز و فراموش نشدنی از تبلیغ و تدریس، روضه و خطابه ای آن مرد بزرگ را در سینه داشتند این نوشتار گذر کوتاه است برای زندگی آن فقیدی سعید و تلاشی دیگری است برای معرفی مردان ماندگار.

ولادت

حضرت حاج آخوند در سال ۱۲۶۲ هــ ش مطابق با ۱۲۹۷ هـــ ق در قریه ای (منگسک) واقع در ولسوالی مرکز بهسود از توابع ولایت میدان وردک در یک خانواده ای سرشناس، معروف، متدین و مذهبی چشم به جهان گشود.

پدرش مرحوم حاج خدانظر شخص آگاه، مورد اعتماد و از محبان اهلبیت فرزندش را غلام رضا نامید.

تحصیلات_مقدماتی

حاج آخوند با زندگی در آغوش گرم خانواده که لب ریز از مهر و محبت بود کم کم خواندن و نوشتن را از پدر بزرگوارش آموخت تا اینکه بهار عمرش به هفت سالگی رسید برای آموختن و یاد گرفتن بیشتر به مکتب خانه ای محل رفت. با شوق و علاقه ای زیاد به یادگیری قرآن کریم، احکام اسلامی، عقاید دینی و برخی کتاب های دیگر را که در آن زمان مرسوم بود مشغول گردید. از آن جای که استعداد عالی و هوش قوی داشت در اندک زمان موفق شد که کتاب های مذکور را آموخته و نوشتن وخواندن را به طور عالی یاد بگیرد.

تحصیلات_عالی

هوش و استعداد سرشار عشق و علاقه به تحصیل علوم دینی و معارف اهل بیت (ع) که وجود ایشان را لب ریز ساخته بود پدرش حاج خدانظر ایشان را به آن وا داشت که زمینه ای تعلیم و تربیه ای او را در حد بالاتر فراهم نماید حاج خدانظر که خود انسان آگاه و فهمیده بود بیش از هر چیز به تعلیم و تربیه ای فرزندانش اهمیت می داد.

فرزندش حاج آخوند را بعد از تحصیلات ابتدائی و مقدماتی برای تحصیل در سطوح بالاتر به نزد اساتید معروف و نامی آن روز فرستاد. حاج آخوند با داشتن هوش قوی و استعداد عالی شوق زیاد و علاقه خاص که به تحصیل علم و دانش داشت از محضر اساتید خود کسب فیض نمود در کمترین زمان ممکن موفق شد که بسیار از علوم دینی و معارف اهل بیت (ع) را فرا بگیرد تا بتواند خود به عنوان یک عالم وارسته و استاد برجسته در جامعه ظهور نماید.

قسمت دوم: اساتید، تدریس، شاگردان، وکالت،

اساتید حاج آخوند(ره)

حاج آخوند خواندن و آموختن را با پدرش آغاز نمود در سهای ابتدائی و مقدماتی را در مکتب خانه محل نزد علماء قریه سپری کرد. برای تحصیلات عالی به نزد اساتید نامی آن روزگار چون: ملا محمد کربلایی سرابی، مقدس یکاولنگی، آیة الله حجت کابلی و آیة الله عزیز الله غزنوی رفت. از محضر هر کدام ا زآنان خوشه های از علم و معرفت بدست آورد

تدریس و تربیت شاگرد

حاج آخوند هم زمان با تحصیل علم و کسب فیض از محضر اساتیدش، خود نیز به تدریس علوم می پرداخت.

او بیان شیوا وزبان گویا داشت. به صورت روان و رسا، کتاب های مربوط به ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول؛ چون: حاشیه ملا عبدالله، جامی، مطول، شرح لمعه شهیدین، قوانین الاصول فقه، رسائل، و مکاسب شیخ انصاری و کفایة الاصول آخوند هروی (خراسانی) را تدریس مینمود.

هرکس که در درس حاج آخوند شرکت میکرد بسیار زود مجذوب و شیفته تدریس و اخلاق حسنه او می شد. حاج آخوند چندین دوره کتاب های مذکور و برخی موضوعات اعتقادی و احکام را درس داد و شاگردانی زیادی را تربیت کرد.و از این طریق خدمت ماندگار برای جامعه اش انجام داد.

حاج آخوند مدرسه مرکز خاصی برای تعلیم و تربیت نداشت اما هر جا که زمینهٔ برای تعلیم و تربیت فراهم بود . جویند گان علم و معرفت حضور داشت او نیز سفرهٔ علم و معرفت را پهن میکرد.

ایشان علاوه بر اینکه استاد بود و به زیبایی و شایسته گی تدریس می کرد خطیب و سخنران نیز بود. سخنرانی ها و خطابه های او در حسینیه ها و مساجد مناطق مختلف بهسود رهنما و رهگشای مؤمنین بود.

شاگردان حاج آخوند

سید غیاث الدین توسلی، حاج شیخ محمد یونس احسانی، حاج شیخ سلطان علی باقری، شیخ باقی دار باقری، حاج شیخ محمد هاشم، آخوند محمد نبی، شیخ عباس شفیعی، حاج شیخ حسین داد امینی، حاج شیخ خادم علی زائری، کربلایی شیخ رمضان علی حکیمی، شیخ محمد اسلم بیانی، حاج شیخ کاظم عارفی، شیخ محرم علی زاهدی، علاوه بر افراد مذکور از مناطق دیگر که غیر از بهسود نیز طلاب در درس ایشان شرکت داشتند.

وکالت از مراجع عظام تقلید

از آنجای که حاج آخوند شخص امین و امانت دار، متدین و متعهد و یک چهرهٔ شناخته شده و مورد اعتماد بود چند تن از مراجع عظام تقلید به ایشان در امور حسبیه و وجوهات شرعی(اجازه نامه) و وکالت داده بودند؛ از جمله مراجع که به ایشان وکالت داده بودند: آیات عظام حضرت آیة الله العظمی اصفهانی، حضرت آیة الله العظمی حکیم، حضرت آیة الله العظمی خویی، حضرت آیة الله العظمی امام خمینی( رحمة الله علیهم اجمعین).

در یکی از ((اجازنامه)) هایش این چنین آمده است:

((بر عموم مؤمنین مخفی نماند که جناب عمدهٔ الاعلام آقای شیخ غلام رضا زریافته در جمیع تصرفات سهم مبارک و غیر آن مجاز میباشد و تمام تصرفات ایشان ممضی و قبول است و کسی ازصاحبان وجه حق مطالبه قبض و رسید این جانب را ندارد. والسلام علی من التبع الهدی)).

قسمت سوم: ویژه گی های شخصیتی واخلاقی حاج آخوند (ره)

 محبت به اهل بیت عصمت وطهارت:

یکی از ویژه گیها وخصوصیات اخلاقی ایشان محبت به اهل بیت عصمت وطهارت (علیهم السلام) بود، در ذ کر مصایب اهل بیت عاشقانه اشک می ریخت وقتی که روضه می خواند با اشک وگریه همراه بود حتی هنگام مطالعه وقتی به مطلبی می رسید که اشاره به مصایب اهل بیت (ع) داشت بی اختیار اشک هایش جاری می شد با صدای بلند گریه می کرد.

توکل وتوسل:

زندگی هیچ انسانی خالی از مشکلات وگرفتاری نیست، هرکس به میزان شعاع و جودی وشخصیتی خود مشکلات ومحدودیت های دارد از این رو انسان های بزرگ با مشکلات وگرفتاری های بیشتری مواجه هستند درآموزه های اسلامی یکی از راه های حل مشکل، علاوه بر تلاش و جدیت، کار وفعالیت، تو کل به خداوند بزرگ وتوسل به معصومین (علیهم السلام) است۰ از آن جای که شخصیت حاج آخوند با آموزه های اسلامی عجین شده بود، برای انجام کارها، حل مشکلات وگرفتاری ها، توکل به خداوند بزرگ وتوسل به معصومین (ع) در سرلوحه کار ایشان قرار داشت، ضمن آنکه خودش اهل توکل وتوسل بود، به اطرافیان، دوستان و مومنان نیز توصیه می کرد که چنین باشند.

قاطعیت وصلابت:

از جمله ویژه گیهای شخصیتی ایشان قاطعیت وصلابت در کارها به خصوص درحل دعاوی ومنازعات مردمی بود۰ دعوا یا منازعه ای را که ایشان حل وفصل می کرد برای همه قابل قبول بود، دلیل مقبولیت آن، آشنائی کافی وتسلط لازم حاج آخوند به فقه اسلامی واحکام شرعی بود، لذا با قا طعیت وصلابت دعاوی واختلافات مردمی را حل وفصل می کرد به گونه ای که در محاکم دولتی و رسمی نیز قابل قبول بود.

انس با قرآن کریم:

حاج آخوند شخص متعبد، متهجد وشب زنده دار بود، نماز نافله شب او هیچگاه ترک نمی شد یک‌وقتی خود ایشان گفته بود که بیش از پنجاه سال است که خداوند به من توفیق خواندن نماز را داده است. علاوه براین نمازهای زیادی را برای مرحوم پدرش حاج خدا نظر ومادرش می خواند قرآن کریم ومفاتیح الجنان را به همراه داشت از عادات روزانه اش این بوده که یک جزء از قران کریم را تلاوت نماید ادعیه وتعقیبات نماز های یومیه را بخواند.

کار وکشاورزی:

حاج آخوند بیشتر اوقات به مشکلات وگرفتاری های مردم رسید گی می کرد یا مشغول به تدریس ومطالعه بود با این حال وقتی فرصت پیدا می کرد مشغول به کار مانند کشاورزی (دهقانی) سبزی کاری ونهال شانی می شد که امروز در ختانی زیادی از ایشان به یاد گار مانده است.

خوش رویی:

یکی دیگر از ویژه گی اخلاقی ایشان خوشرویی و بر خورد نیکو با دیگران بود این صفت او باعث می شد که دیگران پیر وجوان به راحتی با ایشان انس بگیرند ومجذوب اخلاق حسنه ونیکویی اوشوند. همنشینی با ایشان خسته کننده نبود صحبت های حاج آخوند ساده معمولی بود۰ اما در لابلای گفته های ایشان پند ونصیحتی وجود داشت که راهنما و راه گشای زندگی بود۰ در محافل که علما حضور داشت حاج آخوند متناسب به آن مسائل علمی واعتقادی را به صورت سوال وجواب مطرح می کرد۰ اما در میان عامه مردم ومومنین بخشی از تاریخ اسلام، زند گی پیامبر گرامی اسلام (ص) و امامان معصوم (ع) را بسیار ساده بیان می کرد. از معجزات و کرامات آنها برای مردم می گفت. محفل که حاج آخوند در آن حضور داشت تعلیم و تعلم، صفا وصمیمیت بود.

قسمت آخر:

خدمات علمی و اجتماعی

آنگاه که درب مدارس و معارف از طرف حاکمیت به روی فرزندان جامعهٔ ما بسته بود و هم محیط جفرافیایی و صعب العبور، آنان را دریک زندان طبیعی و کوهستانی قرار داده بود، حسینیه ها و مساجد، هم مرکزی بود برای تعلیم و تربیهٔ و هم پایگاهی بود برای رسید گی به منازعات و مشکلات مردم، به ویژه در فصل زمستان که سرمای شدید هر کاری را تعطیل میکند تمام دل خوشی مردم به خصوص کودکان و نوجوانان رفتن به مسجد بود در این وضعیت سخت و دشوار محدودیت ها و محرومیت ها انسان های وارستهٔ چون: حاج آخوند محل مراجعه مردم، برای رفع گرفتاری ها و مشکلات شان بود.

جویندگان علم و دانش نیز به دور او حلقه میزدند و هر کدام به اندازهٔ نیاز وتوانایی خود بهره میبردند خدمات مرحوم حاج آخوند را میتوان در دو بعد علمی و اجتماعی در نظر گرفت:

در بعد علمی: آشنا ساختن فرزندان جامعه با عقائد دینی و احکام اسلامی، در مرحلهٔ بالاتر تدریس فقه و اصول در نتیجه تربیت شاگردان عالم را میتوان از جمله خدمات علمی حاج آخوند نام برد.

و دربعد اجتماعی: رسیدگی به مشکلات و منازعات مردمی و حل و فصل آنها بر اساس شریعت اسلامی از جملهٔ خدمات اجتماعی حاج آخوند به حساب می آید.

ارتحال

حاج آخوند (ره) بعد از چند دهه خدمات علمی و اجتماعی به مردم و یک عمر عشق و ارادت به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و سالها عبادت و بندگی حضرت حق سر انجام در سن نود و سه سالگی سال ۱۳۵۵ هـ ش در قریهٔ زر یافته بهسود داعی حق را لبیك گفته و به دیار همیشه گی پیوست.

سَلامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ مَاتَ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ حَیاً.