حدود دو سال و هفت ماه حضور طالبان در افغانستان بارها نیروهای امر به معروف و نهی از شان شماری از دختران جوان را به اتهام «عدم رعایت حجاب» از مناطق مختلف کابل مخصوصاً دشت برچی، منطقهی هزارهنشین واقع در غرب شهر کابل بازداشت کردند. روزهای بعد روند بازداشت زنان و دختران به قسمتهای شمال شهر کابل و محل عمدتاً تاجیکنشین ادامه پیدا کرد. این عمل آنان با واکنش و اعتراضات گسترده و تند خانواده ها مواجه شد.
ظاهراً طالبان در واکنش به این اعتراضات جلسهای را در غرب کابل با عنوان: «گردهمایی مردمی جهت تحلیل و ارزیابی حوادث اخیر کابل» توسط مأمورین شان تنظیم کرده بودند تا به نحوی به این اعتراضات پاسخ داده و به آن مشروعیت بخشند. این جلسه در مسجد امام زمان، واقع در غرب کابل برگزار شده بود.
سخنرانان این محفل که بیشترین شان مأموران امارت بودند به تعریف و تمجید عملکرد طالبان و رهبرشان پرداختند. آقایان شریفی بلخابی، مدارعلی کریمی، سمنگانی و… سخنرانان این محفل بودند.
اما یکی از سخنران این جلسه آیتالله واعظزاده بهسودی بود
ایشان در این صحبت طی حدود نیم ساعت از جنبههای مختلف به مسأله «امر به معروف و نهی از منکر» در اسلام پرداخت. او در آغاز سخنانش گفت روز گذشته (روز قبل از سخنرانی او) مولوی نظامی از ریاست ۰۵ استخبارات طالبان به دیدن او رفته و از او درخواست کرده است که در جلسه «یک مقداری اوضاع و احوال جاری را تحلیل کند.» آیت الله واعظزاده در ادامه سخنانش گفت در این جلسه با اصرار این مقام طالبان شرکت کرده است.
آیت الله واعظزاده گفت امر به خوبی و نهی از بدی یک اصل قرآنی و دستور الهی است و آنانی که در تاریخ مورد غضب قرار گرفتهاند، «به دلیل ترک این دو فریضه بودهاند و آنانی هم که به مقام والای انسانیت، ایمان و شرافت ارتقا کردهاند، بهخاطر انجام امر به خوبی و نهی از بدی بودهاند.» او گفت این صحبتها را از ترس «امارت اسلامی» نمیکند و از سالها به این طرف خود در این مورد صحبت کرده است.
بازداشتهای گسترده زنان و دختران توسط طالبان واکنشهای زیادی خلق کرد. نمایندگیهای دیپلماتیک افغانستان در اعلامیهای در هژدهم جدی گفتند که این بازداشتها در تاریخ معاصر افغانستان سابقه نداشته است. این نمایندگیها افزوده بودند که چنین بازداشتها «نقض صریح حیثیت و حریم خصوصی» زنان و دختران بوده و این رفتار طالبان «بیاعتنایی آشکار به رسوم و فرهنگ ما و هنجارهای شناخته شدهی حقوق بشری است.»
هرچند طالبان این ادعا را رد کرده و گزارشها را تبلیغات خواندهاند اما در عمل تصاویر نشر شده نشاندهنده خشونت این گروه است. محمد خالد حنفی، وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان در سخنرانی گفته است که طالبان در کابل «مسکینان سوالگر را جمعآوری کرده و با عزت و احترام به موتر سوار کردهاند و به مراکزی منتقل کردهاند که از سوی امارت اسلامی برای آنان بندوبست شده است».
آیت الله واعظزاده گفت در مورد نحوهی اجرای اصل امر به معروف و نهی از منکر میان علمای اسلام بحث است. او با جزئیات در مورد شرایط، وضعیت و اهلیت عامل امر به معروف و نهی از منکر پرداخت. به باور او، این امر نیازمند تخصص است و فردی که چنین کاری را میکند، «اول باید معروف را بشناسد و منکر را تشخیص دهد. اگر کسی معروف و منکرشناس نباشد، چگونه موضوعی را که نمیشناسد، به آن امر کند یا از آن نهی کند.»
آیت الله واعظزاده بهسودی همچنان یادآور شد که سه ماه پیش شش تن از مسئولان وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به مدرسه دارالمعارف اهلبیت (ع) رفته و گفته بودند که برای اجرای دستورهای طالبان میخواهند با آوردن اردو، تانک و رنجر اقدام کنند. او گفت: «تکرار و توصیه کردم که در روش بسیار دقت کنید. بسیار نرم حرکت کنید. آهسته و با ملایمت حرکت کنید. زبان موعظه در پیش بگیرید. ناصح باشید، ناصح مشفق باشید. هُش دارید دست به خشونت نزنید. هٌش دارید اقدام نظامی نکنید که مبادا خود معروف، منکر شود. موعظه اگر روشمند نباشد، اثر معکوس خواهد داشت.»
آیت الله واعظزاده بهسودی خطاب به طالبان گفت: در اجرای اصل امر به معروف و نهی از منکر نخست در نظر بگیرند که تطبیقکنندگان خود از شریعت اسلام آگاهی کافی داشته باشند و یا براساس شریعت اسلامی، اهلیت این کار را داشته باشند تا بتوانند آنچه که خلاف آموزههای دین اسلام است را به درستی شناسایی کنند. از طرفی او به شکل غیرمستقیم گفت: رفتار طالبان نه تنها میتواند این گروه را به اهداف شان برساند که واکنش منفی نیز خلق خواهد کرد.
او در بخشی از سخنانش میگوید پیامبر اسلام در مکه اذیتها و مهاجرت به حبشه را قبول کرد اما دست به خشونت نزد. وقتی به مدینه آمد، با آنکه قدرت پیدا کرد و حکومت اسلامی تشکیل داد، با موعظه و نصیحت پیش رفت و نه تنها با مسلمانان که «حتا با سه طایفهی یهود پیمان عدم تعرض بست.» او همچنان با اشاره به داستان موسا و فرعون در قران گفت: «به امارت اسلامی عرض میکنم، شما قطعاً از موسا و هارون برتر نیستید و مردم هم فرعون نیستند. با فرعون دستور این است که با ملایمت رفتار شود و الا با خشونت فرعون مسلمان نمیشود و ایمان نمیآورد.»
او خطاب به امر به معروف و نهی از منکر طالبان گفت که شما میتوانید موعظه کنید، پدر و برادر دختران و زنان را طلب کنید اما خشونت نکنید. او گفت که روز قبل هم به مسئولان طالبان توصیه کرده است که کاری نکنند تا مردم از نظام فاصله بگیرند. او با بر شمردن سه اشتباه طالبان گفت که هزارههای افغانستان با در نظرداشت این سه مورد در بیست سال گذشته با طالبان همکار نبودهاند.
شهادت عبدالعلی مزاری، رهبر فقید حزب وحدت اسلامی افغانستان، حذف مذهب شیعه از نصاب تعلیمی و برخورد با «ناموس» هزارهها سه اشتباهی است که طالبان در برخورد با این گروه مرتکب شدهاند و زمینهی بیاعتمادی را ایجاد کردهاند. او گفت: «افغانستان کشور مشترک همه اقوام است. تقابل به صلاح نیست. ما طرفدار جنجال و جنگ نیستیم. خواهان تعامل و برادری، همدلی و زندگی مسالمتآمیز و هموطنی هستیم. ما دو سال و هفت ماه است که این شعار را میدهیم و عمل هم کردهایم. اما در این مدت مقامات امارت اسلامی اصلا ًجوابی ندادهاند. نمایندگان شورای علمای شیعه به قندهار میروند، شش هفت روز منتظر میمانند اما پذیرفته نمیشوند. اما یک ملای پاکستانی میآید در دو روز کل مقامات را میبیند. جای گلایه است.»
آیت الله واعظزاده بهسودی در ادامه سخنانش خطاب به رهبر طالبان گفت: طالبان کارهای نکرده زیاد دارند. او میپرسد چند کشور در افغانستان تاهنوز سفارتش را باز کردهاند؟ چند کشور پاسپورت افغانستان را به رسمیت میشناسند؟ معنای این سخن او این است که تاهنوز هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است. به عبارت دیگر، او به رهبری طالبان میگوید که نباید حکومت طالبان پوشش زنان و دختران را اولویت حکومتداری قرار دهد بلکه مشکلات کلانتر از آن را اولویت دهد.
نشست مردمی در غرب کابل و سخنان واعظزاده بهسودی، اشارات و مثالهایی که در این نشست مطرح شده است، به طالبان تاریخ افغانستان را نیز یادآوری میکند. مقاومت در برابر نظامهای سیاسی در افغانستان زمانی در جامعه شکل گرفته است که حکومت و زمانداران سیاسی افغانستان خواستههای مردم را نادیده گرفته یا عرصهی زندگی را بیش از حد برای آنان تنگ کردهاند. سیاستهای سختگیرانهی عبدالرحمان خان در قرن ۱۹ و سپس وضع انواع و اقسام مالیات از سوی حکومتهای نادرشاه و ظاهرشاه در افغانستان دو موردی است که دستم در جامعه هزاره با مقاومت مواجه شده است. پس از آن زمانی که حزب دموکراتیک خلق افغانستان قدرت را در دست گرفت، با اعمال خشونت، سرکوب، زندانی و اعدام کردن مخالفان خود نتوانست در جامعه افغانستان جای باز کند و عرضه را برای سربازگیری مجاهدین بیشتر فراهم کرد تا سرانجام حکومت کمونیستی در افغانستان فروپاشید.
سخنان آیت الله واعظ زاده با حمایت قاطبه حاضران و با فریادهای تکبیر به پایان رسید.