قضاوت پوه الحاج ضامن علی بهسودی در سال 1312 هجری شمسی در خانواده‌ای متدین و دهقان در قریه‌ی سرآب، ولسوالی مرکز بهسود ولایت میدان وردک چشم به جهان گشود . تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب ابتدائیه راقول آغاز نمود ه ودر همانجا به پایان رساند و سپس دوره‌های متوسطه و لیسه را با درجه ممتاز در مدرسه‌ی شرعیه که امروز به نام مدرسه «ابوحنیفه (رح)» شناخته می‌شود به پایان رسانید.
ضامن علی بهسودی با برخورداری از استعداد درخشان و پشتکار خستگی‌ناپذیر که داشت ، وی بعنوان نخستین فرزند یک دهقان از قوم هزاره و از پیروان مذهب تشیع وارد دانشکده شرعیات دانشگاه کابل شد و در سال 1338 هجری شمسی تحصیلات عالی خود را با موفقیت به پایان رساند.
در پایان همان سال، بحیث مفتی محکمه ابتدائی ولسوالی دشت ارچی ولایت کندز مقرر گردیدوتا سال 1340 در همان سمت ایفای وظیفه نمود. ازسال 1341 تا سال 1343 بعنوان مفتی محکمه ابتداییه مرکز ولایت هلمند تعیین شدودر کنار آن از سال 1342 تا سال 1346 به عنوان عضو محکمه دیوان امنیت عامه در همان ولایت ایفای وظیفه نموده است. در سال 1347عضو محکمه دیوان امنیه عامه ولایت غزنی تعیین گردید ودر سال 1348 به عنوان ریس گروه تفتیش مرافعات ریاست استره محکمه منصوب گردید.
از سال 1349 تا 1350 با وجود چالش‌های فراوان، به واسطه لیاقت،صداقت وشایستگی های بارز که داشت به مراتب بالاتر دست یافت. ودر این راستا به عنوان نایب ریس محکمه هرات وقاضی دیوان حقوق عامه انجام وظیفه نموده است.
در سال‌های1351 تا 1353عضو محکمه عالی استیناف مرکزی و قاضی دیوان جرایم ترافیکی بو بود. سپس در سال 1354 با استفاده از بورس تحصیلی وارد دانشگاه الازهر مصر شد و پس از آن از 1355 تا1357 بعنوان نائب رئیس محکمه حسابی در چوکات صدارت وقت به خدمت پرداخت.
در سال‌های1358 تا 1360 بحیث رئیس محکمه استیناف ولایت کندز و از 1361 تا 1364 بحیث عضو دیوان مدنی و حقوق عامه ایفای وظیفه نمود. در ادامه، از 1365 تا 1367 رئیس دیوان تجارتی و عضو شورای عالی ستره محکمه بود. همچنین در سال‌های 1368 و 1369 بحیث رئیس دیوان تجارتی محکمه قضات و تنازع صلاحیت و عضو شورای عالی تعیین گردید.
از سال1370 تا1374 نیز بعنوان رئیس دیوان تجارتی و عضو شورای عالی ستره محکمه ایفای وظیفه نمود. در سال 1374، وی به تقاعد اجباری سوق داده شد، اما پس از نشست بن و با توجه به درجه علمی، تجارب غنی ، خوشنامی و تعهدی که در کارنامه شان داشتند، تقاعد وی لغو و دوباره به خدمت فراخوانده شد.
در سا1385، با کسب اکثریت آرای نمایندگان پارلمان، بار دیگر بحیث رئیس دیوان تجارتی و عضو شورای عالی ستره محکمه مقرر گردید و تا سال1392 این مقام عالی وظیفه مربوط به ایشان تعلق داشت وبالآخره و به‌طور رسمی تقاعد گردید.
الحاج بهسودی در مجموع بیش از ۵۵ سال از عمر گران بهای خویش را با افتخار وقف خدمت به جامعه، تهعد ونیک نامی در بلند ترین سطوح عدلی وقضایی کشور با قامت استوار صرف خدمت به عدالت وحاکمیت قانون نموده ویکی از چهره های ماندگار نظام عدلی وقضایی افغانستان به شمار می رود.
فعالیت‌های علمی و اجتماعی
الحاج بهسودی افزون بر مسئولیت‌های عدلی، نقش مهمی در تدوین قانون احوال شخصیه اهل تشیع ایفا کرد. وی در زمان لویه جرگه قانون اساسی، همراه با دیگر علمای برجسته، تلاش‌های فراوانی برای تدوین این قانون انجام داد که متن نهایی آن به لویه جرگه جهت تصویب ارائه گردید.
دیگری از فعالیت‌های ماندگار وی، تأسیس لیسه معرفت در شهر پیشاور پاکستان بود که با هدف سوادآموزی و فراهم‌سازی زمینه تحصیل برای کودکان مهاجر افغان راه‌اندازی شد. در دوره‌ای که فضای اجتماعی و سیاسی مهاجرین به جالش های فراوان رو برو بود به دشواری می‌گذشت، تلاش فراوانی هم در ایجاد این نهاد آموزشی گامی ارزشمند در مسیر فرهنگی و علمی نسل جوان محسوب می‌گردد.
وسر انجام قضاوت پوه الحاج ضامن علی بهسودی با دنیای از توانایی واخلاص وصداقت وخدمت در روز یکشنبه 29 /4 / 1404 از اثر کهولت سن و مریضی که عایید حالش بود، دار فانی را وداع گفت به لقاالله پیوست وپیکر این مرد ایمان وراستین در کابل کنار زیارت سخی به خاک سپرده شد.
روح این مرد راستین شاد ویادش همیشه گرامی باد
بیوگرافی قضاوت پوه الحاج ضامن علی بهسودی
